In het Kattegat, aan de noordoostkust van het Deense Jutland, ligt Læsø, een eiland dat bekend staat om zijn unieke eeuwenoude zeegrasdaken. Na decennia van weersinvloeden werd in 2015 begonnen met de restauratie van deze traditionele vorm van dakbedekking. Inmiddels zijn bijna alle 36 huizen gerestaureerd en zijn de zeegrasdaken ook voor toekomstige generaties gewaarborgd.
Nergens ter wereld zijn zoveel zeegrasdaken te vinden als op het Deense eiland Læsø. Dit unieke culturele erfgoed staat op de nominatielijst van Unesco-Werelderfgoed en heeft van 2015 tot en met 2021 de traditionele vorm van dakdekken weten te preserveren. Het project zal in 2022 officieel worden afgerond, wanneer ook de laatste drie huizen met zeegrasdaken zijn gerestaureerd.
Duurzame daken
Een zeegrasdak kan tot wel 350 jaar meegaan. De eerste daken op Læsø werden opgebouwd uit drijfhout van scheepswrakken en zeegras dat overal langs de kust werd gevonden. Voor ieder dak werd 90 ton zeegras gebruikt. Naarmate de daken verouderden, raakte het zeegras zodanig in elkaar verstrengeld dat het een perfecte isolator werd voor de meest heftige weersinvloeden. De techniek van het ambacht zorgde ervoor dat het zeegras met de tijd waterafstotende eigenschappen begon aan te nemen. Door de hoge concentratie zout in het zeegras, was het bovendien een brandbestendig materiaal. Het wordt daarom gezien als een van de meest duurzame vormen van dakdekken. Zou je een zeegrasdak vergelijken met de huidige moderne daken, dan heeft het 90 procent van de isolerende eigenschappen. Voor de flora en fauna van het eiland vormen ze een perfecte uitvalsbasis om er volop te bloeien en te broeden.
De zeegrasdaken hebben nog een bijzondere eigenschap, namelijk CO2 uit de lucht halen om dit voor een lange tijd aan zich te binden. Hun zuiverende werking in combinatie met het drijfhout en de klei die op de muren werden aangebracht, droegen bij aan een lage CO2-voetadruk. Na gebruik kunnen de materialen weer opgenomen worden door de natuur en zijn daarmee volledig recyclebaar.
Tot de jaren 1930 werd het zeegras van Læsø gewonnen van de zeebodem rondom het eiland. Door een sterfte van het zeegras in de jaren die volgden kwam het winnen van het duurzame materiaal in verval. Voor het restauratieproject week de organisatie daarom uit naar de eilanden Bøgø, Møn en Tærø.
Læsø zout
Naast de zeegrasdaken staat Læsø ook bekend om de zoutwinning. Læsø zout werd al vanaf de twaalfde eeuw uit het zoutrijke grondwater gewonnen door de lokale bevolking. Om de zoutovens werkend te houden werden bomen als brandhout gebruikt, totdat deze voorraad rond de achttiende eeuw op was. Dit verklaart ook waarom er werd uitgeweken naar drijfhout en zeegras voor de bouw van de karakteristieke huisjes met zeegrasdaken. Het huidige Læsø Salt fabriekje werd dertig jaar geleden in 1991 opgericht en biedt bezoekers de mogelijkheid om zelf de traditionele methode van het winnen van zout uit te proberen.
Zeegrasdaken routes
Het is mogelijk om twee zeegrasdaken routes op Læsø te volgen. De speciale routes leiden je langs het oudste huisje met een zeegrasdak uit 1790, Andrine’s huis. Sommige huisjes zijn nog open voor publiek, andere zijn in privé-eigendom en kunnen vanaf een afstandje worden bewonderd. De meeste huisjes met zeegrasdaken vind je in het stadje Gammel Østerby met een totaal van 16 huizen. In het Openluchtmuseum (Frilandsmuseet) ten noorden van Kopenhagen bevindt zich een replica van een historisch Læsø huisje met het traditionele zeegras als bouwmateriaal.
Foto’s: VisitNordjylland